Helen Beatrix Potter (1866 – 1942) est istada una fèmina meda a in antis pro s’Inghilterra vitoriana e eduardiana, sende in su matessi tempus naturalista, artista e imprendidora in tres setores diversos; pro custu si podet cunsiderare una de sas prus fèmina de gabbale in su panorama literàriu, artìsticu e iscientìficu de su de XIX sèculos, marchende de manera noa e originale sa produtzione literària pro pitzinnos, e contribuende a sa salvaguàrdia de s’ambiente.
“Si apo fatu carchi cosa pro, pagu chi siat, pro agiuare a sos pitzinnos a gosare e a apretziare sos pragheres onestos e simples, tando apo fatu unu pagu bene.”
Beatrix retzit un’educatzione privada in domo. Si diplomat in arte, ma dae minore teniat una passione pro s’istùdiu de sos animales, de sos babbarrotos, de sa geologia e pro s’osservatzione iscientìfica de sa natura, chi pintat cun una pretzisione microscòpica. Intrat a istudiare botànica in Kew Garden, un’ambiente discriminadore. Cando in su 1897 presentat s’istùdiu On the germination of the spores of Agaricineae, sos academicos bi lu refudant ca est fèmina, ma si tratat de un’iscoberta noa in su campu de sa micologia, chi in paris cun sas illustratziones iscientìficas est cunservadu in s’Armitt Museum and Library de Ambleside e in su Perth Museum and Art Gallery de Perth.
Tando detzidet de tentare sa carriera artìstica, iscriende e pintende contos pro pitzinnos.
The Tale of Peter Rabbit, in su 1905 aiat bendidu giai prus de 150 milliones de còpias. Si tratat de un’unicum in sa literadura pro pitzinnos de tando, ca cun unu limbàgiu simpre e animaleddos a protagonistas, pintat sa vida cotidiana de sa sotziedade inglesa de tando.
A poi de custu iscriet e illustrat àteros bintitres “libreddos”.
Cun su dinari balangiadu comporat Hill Top Farm in su 1905 e in su 1909 Castle Farm in su Lake District, dedichende·si a s’ortu e a s’allevamentu de berbeghes e de bacas, intrende in sa National Trust, un’assòtziu pro s’amparu de su territòriu dae s’industralizatzione de massa, a chi lassat totu s’erentzia e 4000 ètaros de terrinu. In su 1943, giustu in antis de mòrrere, est fata prima fèmina presidente de the Herdwick Sheep Breeders’ Association. Continuat a iscriere, mandende a in antis su masone, sos terrinos e interessende·si a sa protetzione ambientale e a s’agiudu de sa comunidade de Sawrey. Beatrix Potter at imbentadu su “merchandising” est a nàrrere produidos ispirados a unu libru (oe puru tzìnema etc), comintzende a pedire sa produtzione de pùpios, giogos de mesa e istergios pro sa domo, bestimenta pro pitzinnos ispirados a sos libros suos, chi andant ancora in die de oe, sa de Peter Rabbit difatis est una marca manna.
Sas òperas de Beatrix Potter si podent ammirare in su Victoria & Albert Museum, Hilltop Farm est una domo museu chi retzit milliones de visitas totu s’annu e sa Beatrix Potter Society contivigiat s’istùdiu de sa fìgura sua e de sa produtzione literària publichende una rivista e cun cullaboradores de totu su mundu.
Sa vida de Beatrix Potter at ispiradu duos tzìnemas: sa produtzione de sa BBC in su 1982 “The Tale of Beatrix Potter” e “Miss Potter” de su 2006.
Sas òperas de Beatrix Potter sunt cunsideradas clàssicos de sa literadura inglesa e de sa literadura pro pitzinnos in generale, ispiradoras de tzìnemas, òperas de teatru e sunt gai intrados in sa cultura de massa chi finas in Giapone s’agatant parcos temàticos, e non sunt essidos mai foras de imprenta, ma giai dae sos primos annos de su 900 sunt istados traduidos in diversas limbas.
A presente si contant prus de 35 tradutziones de sos contos de Beatrix Potter, sena contare sa bèndida de ogetos e pùpios, The Tale of Peter Rabbit est istadu bortadu fintzas in latinu.
Tra custas limbas su sardu non fiat presente e pro nde tènnere una versione su mundu at depidu isetare finas a su 2024, gràtzias a un’idea de Stefania Carta e Alessio Pani, giai curadores e tradutores de un’antologia de contos de un’àtera autora manna mesu cuntemporànea de Beatrix Potter e belle gasi de sa matessi fama, Gràtzia Deledda.
Su progetu de Stefania Carta (dotora in mediatzione linguistica e literadura) e Alessio Pani (dutore in informatica e programmadore) comintzat cun unu primu liberu intituladu Piricu Cunìlliu Pilete e àteras Contàssias chi cuntenet totu sos contos de Beatrix Potter cun cunìllieddos a protagonistas.
Si tratat de unu libru bilingue, cun su testu originale inglesu acumpangiadu dae sa tradutzione in limba sarda, unu glossàriu inglesu-sardu e una biografia de Beatrix Potter, semper in sas duas limbas.
Cun sas illustratziones de s’autora a colores e a pàgina manna, su libru, in formadu 20×20 e cun caràteres maduros, est pensadu pro sos leghidores prus minores, sighende s’idea matessi de Beatrix Potter chi cheriat libros adatos a sas manos de sos pitzinnos.
De prus si presentat comente unu trastu didàticu poderosu dende a connòschere a un’autora famada che Beatrix Potter e introduende a s’istùdiu de duas limbas: s’inglesu (ùtilosu a livellu globale) e su sardu (ùtilosu a livellu locale e culturale).
Sa biografia de s’autora, ammustrende s’esempru de una fèmina chi est istada una pionera in su campu de s’iscèntzia naturale, chi est resessida a s’emantzipare gràtzias a s’arte e a sa literadura, benende a èssere imprendidora e allevadora, impignende·si pro sa salvaguardia de s’ambiente, costituet un’ispiratzione e un’incoragiamentu pro sos pitzinnos de oe, chi non depent seberare pro fortza una carriera iscièntifica in s’ispera de s’arrichire, si si sentint prus inclinados a sas iscèntzias umanìsticas, ca Beatrix Potter ischiat tres limbas e s’òpera de Shakespeare a memòria!
Pìricu Cunìlliu Pilete e àteras Contàssias bos isetat in Amazon.
Audiolibru a indonu
Ite mi contas? 
Leave a comment